با گسترش اینترنت در سطح جامعه و فراگیر شدن گوشی های هوشمند، بسیاری از رفتارهای افراد نیز دستخوش تغییرات قرار گرفته است. یکی از این تغییرات استفاده از پادکست ها و کتاب های صوتی به جای کتاب های کاغذی بوده است. فارغ از برخی سوالات مانند اینکه آیا نسخه های صوتی توانسته اند مانند نسخه های کاغذی آنچه که نویسنده به دنبالش بوده است را به خواننده منتقل کنند یا خیر؟ آیا نسخه های صوتی مانع قطع بی رویه درختان شده و به محیط زیست کمک کرده اند یا خیر و از این قبیل سوالات، کسب و کارهای حوزه پادکست و کتاب صوتی با رشد بالایی در سراسر جهان مواجه شدند. استارتاپ های ایرانی نیز با اختلافی چند ساله نسبت به استارتاپ های غربی، به این حوزه وارد شدند.
این بار و در یکی دیگر از قسمت های گفتگو با کسب و کارهای ایرانی در خدمت جناب آقای حمیدرضا شربتیان، مدیر عامل استارتاپ نوار هستیم تا گفتگویی در مورد این استارتاپ داشته باشیم.
خب جناب شربتیان عزیز، خودتون رو معرفی بفرمایید.
من حمیدرضا شربتیان هستم. ۵ سال پیش به تیم اولیه نوار پیوستم. ورود من به مجموعه نوار به عنوان هم بنیانگذار در انتهای سال ۹۳ و در قالب توسعه دهنده کسب و کار بود. البته توسعه دهنده کسب و کار تنها یک اسم بود و در آن دوران هم من و هم سایر دوستان به فراخور نیاز، کارهای مختلفی انجام می دادیم.
بریم سراغ خود نوار. استارتاپی که در شروع کار توسط ۳ نفر شروع به کار کرد و در ادامه با پیوستن شما به مجموعه، جلو رفت. داستان شکل گیری و ایده اولیه نوار به چه ترتیب بود؟
عارف قراخانی، حمید اسدی و آرش صباحت. و من هم به عنوان نفر چهارم در حاشیه اولین دوره جشنواره وب و موبایل با تیم نوار آشنا و جذب شدم هر ۳ نفر قبل از نوار با یکدیگر همکار و به نحوی دوست بودند. علاقه مشترک هر ۳ ، کتاب صوتی و دغدغه ذهنی آن ها خستگی از زندگی کارمندی بود. به این ترتیب شروع کار نوار کلید خورد. انتهای سال ۹۶ حمید اسدی از جایگاه مدیر عاملی خداحاظی کرد و به عنوان یک عضو هیات مدیره باقی ماند. عارف هم سال ۹۵ به طور کامل از نوار جدا شده بود. با جدا شدن حمید، من به عنوان مدیر عامل استارتاپ نوار معرفی شدم؛ اسفند ۹۶.
ابتدای کار و با توجه به این که هر ۳ در شرکت های شناخته شده و خوبی مشغول به کار بودند، به صورت پاره وقت کارهای نوار را انجام می دادند و بعد از اینکه استارتاپ نوار در انتهای سال ۹۳ وارد آواتک شد، ۳ بنیانگذار به صورت تمام وقت بر روی نوار مشغول به کار شدند. به مدت ۶ ماه نوار در شتاب دهنده آواتک، به عنوان اولین سرمایه گذار، مستقر بود؛ زمستان ۹۳ و بهار ۹۴.
گفتید که بعد از ۶ ماه از آواتک مستقل شدید و به ادامه کار پرداختید. چرا اینقدر سریع؟
تمامی استارتاپ هایی که وارد آواتک شدند، به مدت ۶ ماه می توانستند از امکانات آواتک استفاده کنند و بعد از این ۶ ماه، شما چه سرمایه جذب کرده بودید و یا نه، باید دفتر آواتک را تحویل می دادید. این شامل حال همه و ما می شد. خرداد ۹۴ ما از آواتک مستقل شدیم. البته قول جذب سرمایه از ۲ مجموعه هلدینگ سرمایه گذاری سرآوا و صندوق توسعه فناوری های نوین. در نهایت تیم ۶ نفره نوار از آواتک خارج شد؛ ۴ نفر بنیانگذار، ۱ نفر کارآموز برنامه نویس و ۱ نفر هم برنامه نویس IOS. به لطف روابط ۳ بنیانگذار اولیه، دفتر ما به اقدسیه انتقال پیدا کرد. ۶ ماه بعد مجدد جابجا شدیم و به سمت میدان انقلاب آمدیم؛ جایی که به دلیل نوع کسب و کار نوار باید به آنجا نزدیک می بودیم..
از چه نظر می فرمایید که باید به میدان انقلاب نزدیک می بودید؟
اگر موافق باشید، من مقداری برگردم عقب تر و مقداری در مورد فضای جامعه در دورانی که نوار وارد بازار شد، توضیح دهم. استارتاپ نوار در این ۵ سال بر روی بازاری فعالیت کرد که تا قبل از آن وجود نداشت. محصولی به نام کتاب صوتی در آن دوران وجود نداشت. نوار اولین پلتفرمی است که به صورت جدی به تولید و توزیع کتاب صوتی اقدام کرد. مهم ترین مساله نوار این بود که بر روی بازاری فعالیت می کرد که خودش باید هزینه توسعه آن را می داد؛ رقیب خاصی وجود نداشت که در این هزینه دهی، با ما همراه باشد. این عدم وجود رقیب، به نحوی هم مثبت بود و هم منفی. مثبت از این جهت که First movers بودیم و رقیبی برای کسب سهم بازار وجود نداشت و منفی از این جهت که بایستی علاوه بر هزینه های جاری نوار، هزینه های فرهنگ سازی، توسعه بازار و اغنای سایر بازیگران این صنعت را به تنهایی می پرداختیم.
در ابتدای آغاز به کار نوار، تنها یک ناشر تخصصی تولید کتاب صوتی در ایران وجود داشت؛ نوین کتاب گویا. این مجموعه در طول ۴-۵ سال فعالیت خود، کمتر از ۵۰ عنوان کتاب صوتی را تولید کرده بود. تا این زمان تمامی آثار تولیدی توسط نوین کتاب گویا بر روی CD به مشتریان ارائه می شد. طبیعتا ما به عنوان استارتاپ، ترندهای جهانی در حوضه کتاب صوتی را مورد بررسی قرار دادیم. تمامی روندها نشان دهنده رشد این بازار در دنیا و به تبع آن در ایران بود. با این حال مهم ترین مشکل نوار، نبود محتوا و توسعه بازار بود. عملا هم بازاری وجود نداشت و هم محتوایی برای ارائه به بازار.
اینکه می فرمایید محتوا وجود نداشت، منظور شما دقیقا چیست؟ نسخه های صوتی کتاب وجود نداشت؟
نسخه کتاب صوتی که به صورت قانونی تولید شده باشد. اگر شما بخواهید یک بازار جدید خلق و توسعه دهید، بایستی تمامی بازیگران آن صنعت نفع ببرند. طبیعتا یکی از مهم ترین بازیگران صنعت ما، تولید کنندگان اصلی محتوا هستند: مولفین، مترجمین و ناشرین چاپی. استارتاپ نوار به شکلی ادامه دهنده راه این بازیگران است. اگر نوار به شکل غیرقانونی و بدون مجوز، تولید کتاب صوتی را انجام می داد، این چرخه شکل نمی گرفت و صنعت رشد پیدا نمی کرد. در انتهای سال ۹۳ نوار با ۲ انتشارت نوین کتاب گویا و نشر نی همکاری های مشترکی جهت تولید و انتشار کتاب های صوتی آغاز کرد. این ۲ انتشارات به تیم جوان نوار اعتماد کردند و حاضر شدند کتب کاغذی را به صورت دیجیتال منتشر کنند.
یکی از مشکلاتی که با آن مواجه شدیم، کندی در فرایند تولید کتاب صوتی بود. از یک سو ناشرین به جریان درآمدی کتاب های صوتی اعتماد نداشتند و از طرف دیگر، فرایند تولید و ضبط به دلایل مختلف زمان بر بود. عدم توجه ناشرین به این جریان درآمدی، در نگاه اول طبیعی بود.
فروش نوار در اولین سال فعالیت خود چه میزان بود؟
نوار در اولین سال فعالیت خود، تنها ۲۹ میلیون تومان فروش داشت. در نگاه اول، رقم خنده داری به نظر می رسد. پیشبینی ما ۲۷ میلیون تومان بود. این رقم درآمدی برای یک ناشر کتاب کاغذی و با دیدگاه سنتی و ناآشنا به اکوسیستم استارتاپی، به هیچ وجه رقم چشمگیری نبود و همین عامل باعث کند شدن روند تولید کتاب های صوتی می شد. بنابراین تصمیم گرفتیم تولید کتاب صوتی را خودمان انجام دهید.
طبیعتا این فرایند تولید بایستی با کیفیت، در حجم بالا و از همه مهم تر به صورت قانونی انجام می شد. همان طور که گقتم، تنها یک ناشر تولیدکننده کتاب صوتی وجود داشت و این مجموعه هم به صورت محدود، با هزینه بسیار بالا و در مدت زمان طولانی این کار را انجام می داد. بنابراین تصمیم گرفتیم به صورت مستقیم با ناشرین وارد مذاکره شویم تا خودمان تولید را انجام دهیم. اولین انتشاراتی که با ما همکاری کرد، نشر چشمه بود و اولین کتابی صوتی که توسط نوار تولید شد ویکنت دونیم شده.
مانند بسیاری از استارتاپ هایی که تصمیم به تغییر یک صنعت سنتی به مدرن را داشته اند، در ابتدای کار، ناشرین کتاب های کاغذی گارد بسیار بسته ای نسبت به نوار داشتند. این تفکر در بین ناشرین وجود داشت که کتاب های صوتی موجب کاهش میزان فروش کتاب های کاغذی و به تبع آن کاهش میزان درآمد آن ها خواهند شد. به ناشرین مراجعه می کردیم، در اکثر موارد حاضر به برگزاری اولین جلسه حضوری نبودند، با ما قرارداد نمی بستند، بعضا توهین می کردند. فضای بسیار عجیبی بود. تابستان ۹۴ من و عارف به صورت حضوری به ۷۰ ناشر مختلف مراجعه کردیم. از بین این ۷۰ ناشر، چند مورد محدود حاضر به همکاری با ما شدند. آن هم تنها برای صوتی کردن کتاب های کم فروش. در حالی که هدف ما دستیابی به کتاب های پرفروش بود.
تولید بایستی به صورت صنعتی اتفاق می افتاد. به این ترتیب بازار کم کم آمادگی ورود سایر بازیگران را به دست آورد و سایرین نیز احساس کردند که می توان در بازار کتاب صوتی سرمایه گذاری کنند. از همان شروع کار استارتاپ نوار، برای ما مشخص بود که مخاطبین کتاب های صوتی با مخاطبین کتاب های چاپی کاملا متفاوت هستند؛ چیزی که در ابتدای امر برای ناشرین چاپی قابل قبول نبود. اتفاقی که افتاد این بود که زمانی که معرفی کتاب در فضای اینرنت توسط نوار انجام می شد، ناشرین کتاب های چاپی نیز با افزایش فروش مواجه می شدند و این سرآغاز توجه این دسته از ناشرین به بحث کتاب های صوتی بود. بنابراین از یک طرف ناشرین جدید کتاب صوتی شروع به کار کردند و از طرف دیگر ناشرین قبلی با سرعت بیشتری به تولید کتاب صوتی پرداختند. نوار هم تا انتهای سال ۹۷ توانست بیش از ۴۵۰ عنوان کتاب صوتی تولید کند.
چند اتفاق خوب در سال ۹۶ برای نوار رخ داد: توانستیم بیش از ۱۰۰۰ کتاب صوتی مختلف در نوار ارائه دهیم، محصولی به نام کپسول عرضه شد، سریال های صوتی را تولید و ارائه کردیم، بخش اشتراک نوار را معرفی کردیم. در مجموعا با ارائه این محصولات جدید، مدل درآمدی تغییر و افزایش پیدا کرده بود، با این حال سختی های زیادی وجود داشت و نیازمند برخی تغییرات اساسی بودیم. بنابراین تمرکز نوار از تولید انحصاری به همکاری اشتراکی با ناشران تغییر پیدا کرد. تا سال ۹۶ بیشتر سعی بر این بود تا نسخه های صوتی به صورت انحصاری در نوار ارائه گردند، اما در سال ۹۷ تصمیم بر این شد که حق تقدم فروش کتاب، با استارتاپ نوار باشد. این تغییر رویکرد نوار موجب شد تا در سال ۹۷ بیش از ۲۰۰۰ عنوان کتاب صوتی جدید وارد نوا ر شده و مجموعا بیش از ۳۰۰۰ کتاب صوتی ارائه دهیم. از طرف دیگر فروش اشتراکی موجب شد تا کاربران به صورت دراز مدت از نوار استفاده کرده و وفاداری بیشتری نسبت به نوار پیدا کنند.
در طول صحبت های خود چندین بار عنوان کردید که “بازیگران صنعت”. دقیقا این بازیگران را نام ببرید.
مولفین و مترجمین کتب. ناشرین چاپی که مشخصا بر روی کتاب های چاپی کاغذی تمرکز دارند، مانند نشر نی، نشر چشمه و سایر انتشارات. ناشرین کتاب های الکترونیک مانند فیدیبو، طاقچه و کتابراه. زمانی که ebookفروش ها شروع به کار کردند، ناشرین چاپی هم مستقیم با این گروه جدید ناشرین وارد همکاری شدند. در کنار نوار، کم کم ناشرین کتاب های صوتی ایجاد شدند. در حال حاضر بیش از ۲۰۰ ناشر صوتی به صورت قانونی در حال فعالیت هستند. و در نهایت هم برخی پلتفرم ها شروع به فروش کتاب صوتی کردند؛ کسانی که رقیب مستقیم نوار محسوب می شوند. این اکوسیستم به این ترتیب شکل گرفت. یکی از مهم ترین اقداماتی که نوار انجام داد مشخص کردن قوانین مربوط به قدرالسهم بود؛ اینکه چه درصدی از فروش باید به مولف و مترجم تعلق گیرد، چه مبلغی متعلق به ناشر کتاب است و … .
از رقبای نوار اسم بردید. فیدیبو به عنوان یکی از رقبای نوار، ۲ محصول فیدیباکس و فیبوک رو وارد بازار کرد. استارتاپ نوار اما به این سمت نرفت. فیدیبو را تا چه حد در خصوص این ۲ محصول موفق می دانید؟
قبل از هر چیز، من صمیمانه از فیدیبو تشکر می کنم و تبریک عرض می کنم. فیدیبو به عنوان یکی از بازیگران صنعت نشر کتاب بسیار متعهدانه در حال فعایت است، گوشه بسیار درستی از بازار را هدف گرفته و عناصر این بازار را به شکلی صحیح در کنار یکدیگر قرار می دهد. در خصوص فیدیبوک و فیدیباکس به عنوان ۲ محصول فیزیکی، ایده بسیار خوبی بود. در مورد میزان موفقیت این ۲ محصول من نمی توانم نظری بدهم اما به جرات می گویم که ایده فوق العاده ای جالب و جذابی بودند. همانند نوار که بر روی بازاری فعالیت کرد که تا آن زمانی وجود نداشت و منجر به ایجاد یک اکوسیستم پویا در این حوزه شد، هر رشد و توسعه ای، توسط هر کدام از رقبا، که براساس منطق سالم باشد، به بلوغ سیستم کمک کرده و قابل تقدیر و تشکر است.
پیشبینی ها در مورد نوار در سال ۹۸ به چه شکل است.؟
برای سال ۹۸ برنامه ریزی های زیادی انجام شده از جمله گسترش بازار از طریق تغییر در محصول و همچنین توسعه ناشران صوتی و رشد بسیار سریع در میزان تولید کتاب های صوتی. در طول ۳ ماه ابتدای سال ۹۸ بیش از ۱۵۰۰ عنوان کتاب صوتی به نوار اضافه شد؛ حدود ۵۰% رشد نسبت به انتهای ۹۷ و این رشد در ۹ ماه آینده بسیار بیشتر هم خواهد بود. این رشد در برگیرنده تمامی حوزه های فعالیت نوار است: کتاب های صوتی، خلاصه های صوتی، سریال های صوتی و پادکست ها. علاوه بر این ۴ محصول، تصمیم داریم چند محصول جدید هم وارد بازار کنیم.
چه محصولاتی؟
وارد بازار که شدند، در جریان قرار خواهید گرفت (همراه با خنده). در مجموع سیاست توسعه بازار نوار بسیار جدی است. امیدوار هستیم نتیجه این تلاش، یک اتفاق خوش آیند برای کل صنعت نشر کتاب باشد.
یکی از مواردی که در سال ۹۸ به صورت جدی بر روی آن تمرکز خواهم داشت، رقبا هستند؛ فشار برای حفظ سهم فعلی نوار از بازار کتاب صوتی در کنار توسعه بازار. تا قبل از این، بیشتر بر روی توسعه محصول و فرهنگ سازی تمرکز داشتیم و اکنون زمان حفظ و افزایش سهم بازار است.
از نظر درآمدی چه پیشبینی برای ۹۸ دارید؟
پیشبینی رشد ۵۰۰% در سال ۹۸
ورود شما به عنوان مدیر عامل استارتاپ نوار، همراه با تغییرات اساسی در ساختار نیروهای نوار بود. در این رابطه توضیحاتی ارائه می کنید.
همزمان با مدیر عامل شدن خودم، با تمامی مدیران نوار و برخی از نیروها خداحافظی کردم. وقتی شما تصمیم داشته باشید در مسیری جدید حرکت کنید، کاملا طبیعی است که با برخی از نیروهایی که هم مسیر شما نیستند، خداحافظی کنید. پیشبینی ها بر این اساس بود که تا انتهای سال ۹۸ به نقطه سر به سر برسیم، من تارگت سر به سری در انتهای شهریور ماه ۹۷ را برای نوار تعیین کردم. در ۶ ماه اول سال ۹۷ بر روی ساختاربندی و مسائل سازمانی نوار، هویت برند، تغییر سیاست های فروش و مواردی این چنینی تمرکز کردیم. نتیجه این شد که تا پاییز ۹۷ به تدریج نیروهای جدید به نوار اضافه شده و در انتهای مهر ماه به نقطه سر به سری رسیدیم.
در حال حاضر فکر می کنید چه سهمی از بازار کتاب صوتی در اختیار نوار است؟
بر اساس آماری که از ناشران صوتی موجود در بازار به دست آورده ایم، در حدود ۷۰% از سهم فروش کتاب های صوتی، دست نوار است. این ۷۰% شامل کتاب های صوتی تولید شده توسط سایر ناشرین و همچنین کتاب های صوتی تولید شده توسط خود نوار است. من مجدد یاداوری کنم که سایر پلتفرم های کتاب صوتی، هیچ کدام تولید کتاب صوتی به صورت مستقل را انجام نمی دهند و نوار تنها پلتفرمی است که در این حوزه در حال فعالیت است.
چه تعداد کاربر دارید؟ چه تعداد کاربر فعال؟
در حال حاضر بیش از ۱ میلیون کاربر داریم. آماری در مورد کاربران فعال نمی توان داد، اما کاربران نوار تاکنون بیش از ۵۰۰ سال کتاب صوتی دانلود و شنیده اند؛ عددی بسیار جالب و که به سرعت در حال افزایش هست، به نحوی که بر روی سرانه مطالعه ایران تاثیرگذار بوده است.
در حوزه بازاریابی و تبلیغات، استارتاپ نوار بیشتر مشتاق به انجام تبلیغات آنلاین است یا آفلاین؟
در سال های اولیه فعالیت نوار، تبلیغات آفلاین به صورت بنر، استند و … انجام می شد. با این حال مقایسه بین تبلیغات آنلاین و آفلاین نشان دهنده به صرفه بودن تبلیغات در فضای اینترنت بوده و هست. بنابراین هم به جهت اختلاف فاحش هزینه ها و هم به جهت قابل پیگیری بودن کمپین های آنلاین، به سمت تبلیغات دیجیتال حرکت کردیم. در این خصوص همکاری های مشترک زیادی با برندهای دیگر، کوچک و بزرگ، داشته ایم. در مجموع این تمرکز بروی تبلیغات دیجیتال موجب افزایش نرخ رشد نوار شده است.
اصولا شما زمانی باید به سراغ تبلیغات ATL بروید که به نحوی به دنبال برندیگ باشید. فکر می کنم نوار طی ۱ تا ۲ سال آینده نیازی به این دسته از تبلیغات در سطح وسیع نداشته باشد.
در حوزه تبلیغات آنلاین، چه مدل تبلیغاتی از طرف نوار انجام شده است؟
نوار در طول فعالیت خود همواره بر روی کانتنت مارکتینگ تمرکز بسیار خاصی داشته است. در حوزه تبلیغات بنری به ندرت و در زمینه تبلیغات همسان بسیار فعالیت داشته ایم. با وبسایت های شناخته در حوزه محتوا فعالیت های مشترکت دراز مدت داشته ایم.
یکی از کارهایی جالبی که نوار انجام داد، همکاری مشترک با وبسایت چطور برای معرفی کتاب بود.
بله، در این خصوص همکاری مشترکی با وبسایت “چطور” هم انجام شد.
در زمینه جذب مخاطب از طریق موتورهای جستجو، بیشتر به دنبال جذب ارگانیک و بهبود سئو هستید یا ادووردز ترجیح داده می شود؟
از همان ابتدای فعالیت نوار و به خصوص در سال های اولیه که میزان درآمد بسیار پایینی داشتیم، محتواهای سئو شده تولید و بر روی سایت منتشر می شد. تمرکز ما در آن دوران بر روی اسامی کتاب ها، اسامی نویسندگان و گویندگان و این قبیل موارد بود. این دسته از محتواهای متنی حجم ترافیکی بسیار بالایی برای نوار ایجاد کرده اند و می کنند. در خصوص ادووردز هم تنها یه بازه ۶ ماهه فعالیت داشتیم و مجدد تمرکز بر روی سئو گذاشته شد.
چه تعداد کلمه کلیدی برای سئو سایت مد نظر دارید؟
اطلاع دقیقی در این خصوص ندارم ولی فکر می کنم بیش از ۱۵ هزار کلمه داشته باشیم: عنوان کتاب، نویسنده، مترجمین، انتشارات، گویندگان و همچنین یک سری کلمات عمومی که برای آن ها محتوای صوتی وجود دارد، مانند کلمات مرتبط در حوزه فلسفه و یا تاریخ.
اگر موافق باشید مقداری در مورد سرمایه های جذب شده توسط استارتاپ نوار صحبت کنیم. گفتید که اولین سرمایه گذار نوار، شتاب دهنده آواتک بود. کلا چند راند جذب سرمایه داشتید؟
بله. آواتک سید فاندینگ (Seed Funding) اولیه بر روی استارتاپ ها انجام داد و سهام گرفت؛ همانند تمامی شتاب دهنده ها. سرمایه اولیه ای که عدد کوچکی بود. در مقابل کمک های بسیار بزرگی به استارتاپ داده می شد. شاید فضا و دفتری که آواتک به نوار و سایر استارتاپ ها ارائه کرد در مقابل ارتباط هایی که ایجاد می شوند، کوچینگ هایی که بر روی تیم های استارتاپی صورت می گیرد و در نهایت کمک برای جذب سرمایه گذار راند دوم، بسیار ناچیز باشد. سرمایه اولیه به صورت تدریجی در سال اول به نوار تزریق شد و از سوی نوار نیز تارگت های مشخص شده، زده شدند. این باعث شد بتواند ۴ ماه بیشتر از پیشبینی انجام شده، با سرمایه اولیه پیشروی داشته باشیم.
سال ۹۵ و با توجه به اینکه قول جذب سرمایه از ۲ مجموعه هلدینگ سرمایه گذاری سرآوا و صندوق توسعه فناوری های نوین گرفته شده بود، دومین سرمایه گذاری بر روی نوار انجام شد. سهم آواتک و ۴ بنیانگذار رقیق شد، بخشی از سهام نوار به این ۲ سرمایه گذار تعلق گرفت و سرمایه به نوار تزریق شد. رسیدیم به سال ۹۶ و ما باز نیازمند سرمایه گذار بویم؛ هم هزینه های جاری نوار وجود داشت، هم باید تولید کتاب های صوتی را انجام می دادیم و هم باید برای توسعه و فرهنگ سازی هزینه می کردیم. علاوه بر تمامی این ها، هزینه های سنگین مارکتینگ هم داشتیم. طبیعتا برای ادامه مسیر بایستی سرمایه مجدد جذب می شد. یک پیشنهاد خرید بسیار جذاب از Storytel سوئد داشتیم که در نهایت این پیشنهاد را هم رد کردیم. در نهایت با تلاش بسیار زیاد حمید اسدی در نمایشگاه سبیت آلمان شرکت کرد. پس از این نمایشگاه حمید با شرکت Pomegranate مذاکرات اولیه ای انجام داد؛ یک شرکت سوئدی که قبل از این به صورت مستقیم بر روی شرکت های مختلفی سرمایه گذاری کرده بود و سرمایه گذار خود سرآوا بود، به صورت مستقیم بر روی نوار سرمایه گذاری کرد. ۴۶۰ هزار یورو توسط Pomegranate بر روی نوار سرمایه گذاری شد. این جذب سرمایه کمک بسیار زیادی به فرایند رشد نوار داشت. در این دوره به شدت بر روی تیم نوار کار شد. فروش آفلاین به صورت CD انجام دادیم. بر روی برندینگ و روابط عمومی سازمان کار شد و از همه مهم در اینکه اعتبار نوار در اکوسیستم استارتاپی افزایش پیدا کرد.
سال ۹۶ تمام شد و سرمایه ما هم به پایان رسید. حمید از جایگاه مدیر عاملی خداحاظی کرد و من به عنوان مدیر عامل نوار معرفی شدم. همانطور که گفتم، تغییراتی که در سال ۹۷ رخ داد، باعث شد تا رشد ۳۰۰ درصدی در نوار داشته باشیم. طبیعتا این رشد بالا و رسیدن به نقطه سر به سری موجب شد تا از فورس جذب سرمایه گذار جدید خارج شویم و بتوانیم تصمیم گیری های بهتری در این خصوص انجام دهیم.
در حال حاضر به دنبال جذب سرمایه گذار هستید؟
صحبت های اولیه ای در این خصوص انجام شده که در زمان خود اطلاع رسانی خواهد شد.
در ارتباط با سهامداران نوار، شما از سرآوا به عنوان یکی از سرمایه گذاران اسم بردید. از طرف دیگر سرآوا سهامدار دیجیکالا و به تبع آن فیدیبو نیز است. به نظر شما آیا این حضور سرآوا به عنوان سهامدار در ۲ مجموعه نوار و فیدیبو، منجر به تعارض منافع نخواهد شد؟
خیر. رفتار حرفه ای در بازار سرمایه گذاری و سهامداری مانع از هرگونه تعارض خواهد شد. ۳ مورد باید در این خصوص در نظر گرفته شود. اول اینکه گوشه بازار مورد هدف فیدیبو تا حد زیادی با بازار هدف نوار متفاوت هست. مورد دوم اینکه حضور فیدیبو به عنوان یکی از بازیگران این صنعت، چه به عنوان ناشر کتاب های الکترونیکی و چه به عنوان ناشر کتاب های صوتی، به رشد نوار و کل صنعت کمک خواهد کرد. و در نهایت فکر می کم سرآوا به عنوان یکی از بزرگترین شرکت های سرمایه گذاری در حوزه استارتاپ ها به این مساله واقف است که نبایستی برای این ۲ مجموعه ایجاد تعارض کند.
به عنوان مجموعه ای که ۳ راند جذب سرمایه داشته، چه توصیه ای برای استارتاپ هایی که به دنبال جذب سرمایه هستند دارید؟
مهم ترین آیتمی که برای یک استارتاپ و سرمایه گذار مهم است، ارزش خلق شده و تیم اجرایی هستند. این ۲ در کنار هم منجر به جلب توجه سرمایه گذاران به سمت هر مجموعه ای خواهند شد. اینکه استارتاپ بتواند دور نمای مشخصی داشته باشد، هر سال به تارگت های خود دست پیدا کند، به صورت منظم و دوره ای جلسات مدیریتی و مجامع برگزار شوند، تیم سازی به صورت صحیح صورت پذیرد، به بهترین شکل ممکن ارزش پیشنهادی ارائه گردد، همه اینها برای سرمایه گذاران جذاب هستند. واقعیت این هست که اگر شما بتوانید پاسخگوی سوالات و نیازهای سرمایه گذار باشید، همواره در اولویت برای سرمایه گذاری از سوی سازمان های سرمایه گذاری خواهید بود.
یکی از مواردی که در مورد استارتاپ هایی مانند شما بسیار جای کار و تبلیغات دارد، حوزه مسئولیت های اجتماعی هست. در این زمینه چه فعالیت هایی تاکنون داشتید؟
در مورد بحث مسئولیت های اجتماعی چند رویکرد کلی در نوار وجود داشته است. قبل از هر چیز نوار در حال ترویج دانایی در جامعه است، به همان شکل که کتاب این کار را انجام می دهد. مورد دوم ارائه خدمات به نابینایان است. در این خصوص همکاری مشترکی با کتابخانه نابینایان حسینه ارشاد داشتیم. در خصوص نیروها و کارکنان نوار نیز بخشی از سهام نوار به عنوان سهام تشویقی در نظر گرفته شده است. و مهم تر از همه این ها، هرجند کم اما تاثیرگذار به افزایش میزان سرانه مطالعه کتاب کمک کردیم.
و در پایان اگر موردی هست؟
گسترش انواع جدید روش های مطالعه کتاب، لازمه رشد مصرف کتاب است و اگر این گسترش صورت نگیرد، بدون شک با کاهش میزان مطالعه کتاب های چاپی روبرو خواهیم بود. همانطور که این کاهش را در چند سال اخیر داشته ایم؛ از تیراژهای ۵ هزار و ۱۰ هزار تایی در دهه ۷۰ به تیراژهای ۱۰۰ تایی و ۲۰۰ تایی رسیده ایم. همان طور که قبلا بیان کردم، رشد بازار کتاب های صوتی، موجب رشد بازار کتاب های چاپی خواهد شد، به این دلیل که مخاطبین این ۲ محصول افراد متفاوتی هستند. قطعا فروش الکترونیکی و صوتی کتاب منجر به معرفی هر چه بیشتر کتاب ها به جامعه شده و به تبع آن تمامی عناصر این صنعت سود خواهند برد. اگر اعضای این اکوسیستم به شکلی صحیح در کنار یکدیگر قرار بگیرند و فعالیت های خود را به صورت قانونی انجام دهند، بدون شک رشد تمامی بازیگران را به همراه خواهد داشت.